Sürdürülebilir tanımı neredeyse tüm faaliyetlerin başına eklenen bir tanımlama haline gelmiştir. Sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir kentler, sürdürülebilir kalkınma bazı örnekleridir. Birleşmiş Milletler’in tanımladığı sürdürülebilir kalkınma amaçları ise tüm boyutlarıyla refah düzeyini artırmak için gerekli hedeflere işaret etmektedir.
Sürdürülebilirlik en yalın haliyle sonraki kuşakların refahını eksiltmeden günümüz refahını artırma çalışmalarının tümüdür. Birleşmiş Milletler’in17 başlık altında listelediği sürdürülebilir kalkınma amaçları, kuşkusuz birbirini destekleyen ve geliştiren iç içe geçmiş bağlar şeklindedir. Bu amaçlar sırasıyla; (1) yoksulluğa son, (2) açlığa son, (3) sağlıklı bireyler, (4) nitelikli eğitim, (5) toplumsal cinsiyet eşitliği, (6) temiz su ve sanitasyon, (7) erişilebilir ve temiz enerji, (8) insana yakışır iş ve ekonomik büyüme, (9) sanayi, yenilikçilik ve altyapı, (10) eşitsizliklerin azaltılması, (11) sürdürülebilir şehirler ve topluluklar, (12) sorumlu üretim ve tüketim, (13) iklim eylemi, (14) sudaki yaşam, (15) karasal yaşam, (16) barış adalet ve güçlü kurumlar, (17) amaçlar ve ortaklıklardır.
Türkiye’nin yaklaşımı
Türkiye, 1992 yılında Rio’da düzenlenen BM Çevre ve Kalkınma Konferansı'ndan sonra 7. Kalkınma Planı’ndan başlayarak tüm kalkınma planlarında sürdürülebilir kalkınma kavramına somut olarak yer vermiştir. Ayrıca, pek çok sektörel ve tematik ulusal politika ve strateji belgesinde sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı yer almaktadır. Ulusal politika dokümanları, mevzuat ve kurumsal çerçeve incelendiğinde sürdürülebilir kalkınma amaçları hedeflerinin büyük oranda doğrudan ya da dolaylı bir şekilde kapsandığı görülmektedir.
Tanımlanmış politika ve hedefler
Bu kalkınma amaçlarından 13’üncüsü olan iklim eylemi, iklim değişikliğiyle ilgili tehlikeler ve doğal afetlere karşı ülkelerin dayanıklılık ve uyum kapasitesinin güçlendirilmesi, bu alanda eğitim ve farkındalığın oluşturulmasını hedeflemektedir. Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın açıklanması ve Paris İklim Anlaşması’nın onaylanmasından sonraki süreçte önemini artırmıştır. İhracatımızın yaklaşık yarısını gerçekleştirdiğimiz Avrupa Birliği bölgesinin, karbon nötr kıta olma hedefiyle ilişkili olarak getireceğini açıkladığı kurallar bütünü yeşil dönüşümü zorunlu kılmaktadır. Yükümlülükler, maddi yaptırımlar ile karşılaşmamak adına sınırda karbon düzenlemelerine uyumlu üretim süreçlerini gerçekleştirebilmek bir zorunluluk halini almıştır. Bu amaçla Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanıp 5 Eylül 2021 tarihinde kamuoyuyla paylaşılan 2022-2024 Orta Vadeli Program’da yeşil dönüşüme vurgu yapılmıştır. Bu başlık altındaki politika ve hedefler şu şekilde tanımlanmıştır:
1. Sanayi, ticaret, ulaştırma, çevre ve enerji alanlarında yeşil dönüşüm ve döngüsel ekonomiye geçişi destekleyici yeni yaklaşımlar, dış finansman imkânları da dikkate alınarak destek ve kredi teşvik mekanizmaları çerçevesinde hayata geçirilecek; başta geri dönüşüm teknolojileri olmak üzere verimlilik artıran ve sera gazı emisyon artışını sınırlamayı hedefleyen yatırımlar desteklenerek uluslararası ticaret alanında iklim değişikliği politikalarıyla uyumlu şekilde ihracatın rekabet gücü artırılacaktır.
2. Yeşil dönüşümü hızlandırmak amacıyla Ar-Ge çalışmaları desteklenerek yeşil üretim için gerekli teknolojiler geliştirilecek ve yaygınlaştırılacaktır.
3. Yeşil OSB ile yeşil endüstri bölgesi sertifikasyon sistemi tamamlanarak, çevreye duyarlı, sürdürülebilir sanayi ve döngüsel ekonomi alanları oluşturulmasına hız verilecektir.
4. Finansal sektörün düzenleyici çerçevesi sanayinin yeşil dönüşümünü kolaylaştıracak şekilde geliştirilecektir.
5. Çevreye duyarlı yatırımların finansmanı amacıyla uluslararası standartlarla uyumlu rehber hazırlanarak yeşil tahvil ve sukuk ihraçları teşvik edilecektir.
6. Küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini en aza indirmek amacıyla enerji ve üretim kaynaklarını verimli bir şekilde kullanan, çevre dostu üretime yönelik yatırımlar desteklenecektir.
7. Sıfır atık uygulamaları hanehalkını da kapsayacak şekilde yaygınlaştırılacak ve üretimin kritik alanlarındaki ihtiyacın dışında kalan atık ithalatının azaltılmasına yönelik tedbirler alınacaktır.
Yeşil dönüşümle ilgili hedefler BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın önemli bir kısmını sağlarken, ihracat yanında,sanayi, ticaret, çevre ve enerji alanlarında yeşil dönüşüm ve döngüsel ekonomiye geçişi destekleyici yeni yaklaşımlar sayesinde yabancı yatırımlar için de bir fırsat sunabilir.
