Döngüsel ekonomi kavramı ile sıfır atık hedefinin önemi artmaktadır. Ekonomilerde tüketim döngüsü içerisinde her bir atık bir sonraki aşamada başka bir ürünün girdisi olabiliyorsa, sürdürülebilir bir ekonomik düzen sağlanmış olacaktır.
“Sıfır Atık”; israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir. Döngüsel ekonomi kavramı ile sıfır atık hedefinin önemi artmaktadır. Avrupa Birliği, döngüsel ekonomiye geçiş için 2050 yılına kadar sürdürülebilir bir ekonomi için gerekli yapısal ve teknolojik değişiklikleri kapsayan bir yol haritası hazırladı. Avrupa Birliği'nin bu alanda hazırladığı en önemli plan, “Döngüsel Ekonomi İçin Eylem Planı” adlı plandır. Bu plan ile bir ürünün tasarım aşamasından tüketilmesine kadar olan sürecin her adımının geri dönüşüm, yeniden kullanım ve azaltım ilkelerine dayanması gerektiği vurgulanmaktadır. Plan, ürün yaşam döngüsünün döngüsel ekonomiye uygun olduğunu öngörmektedir. Avrupa Birliği'nin sıfır atık konusunda attığı bir adım da Döngüsel Ekonomiye Doğru: Avrupa Birliği, Sıfır Atık Programı’dır. Bu program ile özellikle ambalaj atıklarının azaltılması için temel hedefler belirlenerek, kamu alımlarında yeşil ürünlere öncelik verilmesi savunulmaktadır.
Geri dönüşüm teknolojilerinin geliştirilmesi
Emisyon veya sera gazı etkisinin azaltılmasında sıfır atık ya da mümkün olduğunca az atık amacı önem kazanmakta, bu da beraberinde geri dönüşüm teknolojilerini getirmektedir. Geri dönüşüm teknolojilerinin geliştirilmesi aynı zamanda Paris İklim Anlaşması’nda varılan nihai hedeflere de ulaşılması yolundaki önemli bir adım olacaktır. Şöyle ki; küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi döneme kıyasla 2°C kadar düşük tutabilmek için fosil yakıtların (petrol, kömür) kullanımının kademeli olarak azaltılması gerekmektedir. Geri dönüşüm süreçlerinin güçlendirilmesiyle bu hedef uyumludur. Geri dönüşümün dört aşamadan oluştuğu düşünülürse, her bir aşamanın ayrı ayrı yeni yatırımlar çekmesi ve teşvikler alması söz konusudur.
Geri dönüşümün dört aşaması
1. Kaynakta ayrıştırma: Değerlendirilebilir atıklar, oluştukları yerde çöplerden ayrılarak biriktirilir.
2. Sınıflama: Kaynağında ayrı toplanan atıklar, cam, metal-plastik ve kağıt bazında sınıflandırılır.
3. Değerlendirme: Atıklar, fiziksel ve kimyasal değişimlerden geçerek yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
4. Yeni ürünü ekonomiye kazandırma: Geri dönüştürülen ürün, yeni bir malzeme olarak kullanıma sunulur. Tüketildikten sonra artık bir başka ürünün hammaddesi olması için başa dönülür.
Yüksek miktarlarda atık ithal ediliyor
Bir ülke atık ithal ediyorsa, aşamalarda eksiklikleri vardır ve bu alana yatırım yapmalıdır. Özellikle geçen yıl, yabancı ve yerli bazı yayın organlarında yüksek miktarlarda atık ithalatıyla ilgili haberler yer bulmuştur. Plastik sektörü, ülkemizdeki atık ithalatını, geri dönüştürülebilir atıkların ithal edildiğini böylelikle üretim için daha az tüketim yapıldığını belirterek desteklemektedir; ancak Avrupa’nın çöp ihraç ettiği ülkeler içinden Çin’in çıkması ve onun yerine Türkiye’nin gelmesi kuşkusuz toplumda hoşnutsuzluk oluşturmaktadır. Verilere bakıldığında, özellikle son on yılda bu sürecin hızlandığı görülmektedir. Plastik atık ithalatının son rakamlara göre 524 bin 580 ton ve 112 milyon dolara ulaşması, yurt içi tüketimden gelen atıkların ayrıştırılması ve ekonomiye geri kazandırılmasının önemini ortaya koymaktadır.
