“Sanat eseri” kavramının uluslararası kapsamda kabul gören bir tanımı olmamakla beraber, her ülkenin vergilendirme kanunları altında kendi tanımlarını yaptıkları görülmektedir. Sanat yatırımları temelde kişiler ve kurumlar tarafından yapılmakla beraber, en büyük sanat alıcıları kurumlar ve bankalardır.
Bugün kurumsal yatırımcının sanata yönelmesinin önemli bir nedeni sanat alımlarının, kendilerine vergi avantajı sağlamasıyken, sanat aynı zamanda ana ticaret alanlarında da bir ilişki geliştirici dinamik olarak görev alarak, ticaretlerini artırmalarına destek olmaktadır. Sanat alım satımları tek başına hiçbir ülke için ciddi bir mali kaynak oluşturmamakla beraber, sanatın sahip olduğu yumuşak güç yadsınamaz düzeydedir. Sanat fuarlarının ticari iş anlaşmaları için bir buluşma mekânı niteliğinde olması, sağladığı istihdam, turizm gelirleri ve ülkenin marka imajına katkısı düşünüldüğünde, ekonomik katma değeri oldukça yüksektir.
Dijital mecraların rolü artıyor
Sanat ticareti belirli merkezlerde ağırlıklı olarak gerçekleşmekte olup, pazarın yüzde 80’den fazlasını ABD, Çin ve İngiltere’de el değiştiren sanat eserleri oluşturmaktadır. Dubai ise sanatın el değiştirmesinden vergi alınmadığı için sanat ticaretinin yeni merkezi olma yolunda ilerlemektedir. Sanatın alıcıyla buluşması noktasında ise dijital mecraların rolü gittikçe artmaya başlamıştır. Sanat sektörü,pandeminin de etkisiyle, büyük bir dijitalleşme dönemine girmiştir. Bu durum, farklı tipte sanat eserlerini, satış yöntemlerini ve yasadışı satışlardan korunma önlemlerini de beraberinde getirmiştir. Sanal sanat fuarlarının, dünyada ve Türkiye’de pandeminin de etkisiyle, yaygınlığı artmaya başlamıştır. Örneğin, 2020’de 15’incisi düzenlenen Contemporary İstanbul, sanal olarak gerçekleştirilmiştir.RefikAnadoltarafındandijitalortamdahazırlanan“Machine Hallucination”isimlidijital sanat koleksiyonu, Sothebys platformuna 5,1 milyon dolara satılmıştır.Beeple ismiyle bilinen Mike Winkelmann adındaki sanatçı, tamamen dijital ortamdaki eserini 69,3 milyon dolara satarak, bir sanatçının hayattayken ulaştığı en yüksek üçüncü satış rakamına ulaşmıştır.
Altyapıların geliştirilmesi önemli
Türkiye’de sanat sektörünün doğrudan gelirleri;müzayede evleri, sanat galerileri ve direkt satış sanat fuarları olmak üzere üç farklı kanaldan sağlanmaktadır. Türkiye’de sanat sektörünün büyüklüğünün yaklaşık 550 milyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. OMM (Odunpazarı Modern Müzesi), İstanbul Modern Türkiye’de öne çıkan modern sanat müzeleri örnekleri arasındadır. Türkiye’nin bu sektörde küresel oyuncular arasında yer alması içingerekli destek ve teşvik mekanizmalarının kurulması, sektöre vergi indirimleri ile teşvikler tanımlanması zaruridir. Benzer biçimde, özellikle, kayıt dışı ticaret ve koleksiyonerliği engellemek üzere değerleme, sigorta, veraset, muhasebesel kayıt gibi alanlarda uygulamaların netleştirilmesi önemlidir. Ayrıca sanat eserlerinin taşınması, gümrüklenmesi, depolanması, sergilenmesi, değerlenmesi ve sigortalanması gibi alanlarda operasyonel altyapıyı güçlendirmek, gerekli mevzuatsal çalışmaları yürütmek gereklidir. Sanal sanat fuarlarına yönelik altyapıların geliştirilmesi ve geliştirilen altyapının sanal fuarların ve diğer kullanım alanlarında kullanılmaya başlanması kritiktir. Dijital sanat eserleri (NFT) ticaretine yönelik altyapı ve mevzuat çalışmalarının yürütülmesi de gereklidir.
Sanatseverliğin pekiştirilmesi
Sanat alanında tanımlamaların ve kapsamların standartlaştırılması, sektörde ölçümlemenin sistematikleştirilmesini sağlayacaktır. İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin sıklıkla sanat etkinlikleri yapılan farklı bölgelerinin belirlenerek, geçici süreli serbest bölgeler olarak konumlandırılması sanat ticaretinde önemli geri dönüşler alınmasına sebep olacaktır. Sanat galerilerinin uluslararası pazarlarda şubeleşmesi de bu sektör için önemli birer stratejidir. Müze, galeri, sanat fuarı ve müzayede evi gibi sanat merkezlerinin sayısı ve kalitesinin geliştirmesi, sanatfuarlarınınTürkiye geneline yaygınlaştırılması vefarklıillere açılması ile sanata erişim ve sanatseverliğin pekiştirilmesi önemlidir.
