Osteoporoz bilinen adıyla kemik erimesi, kemiğin içeriğindeki mineral yoğunluğunun azalması sonucunda kemiklerin zayıflaması ve kırılgan hale gelmesidir. Kemik erimesinin ilk belirtisi genellikle sırt ağrısıdır. Daha çok 45 yaşından sonra başlayan kemik erimesi, kadınlarda daha sık olmak üzere hem kadınlarda hem erkeklerde görülmektedir.
Yaşın ilerlemesi, menopoz, kalsiyum ve D vitamini eksikliği, kronik hastalıklar, kalıtım, hareketsiz yaşam gibi faktörler kemik erimesinin nedenleri olarak gösterilmektedir. Kemik erimesi tedavisinde kemik kütlesini korumak, ağrıyı gidermek ve kırık oluşumunu engellemek amaçlanmaktadır.
Son yıllarda tüm dünyada kronik hastalıklarda artışla birlikte, osteoporoz sıklığı ve şiddetinde de bir artış gözlemekteyiz. Besin kaynaklarının besleyiciliklerini yitirmelerini, çevre kirliliğini, toksin miktarındaki, stres düzeyindeki artışı, kronik hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaçların fazlalığı kemik erimesini artırmakta.
Son yapılan çalışmalar göstermiş ki özellikle yerçekimsiz ortamlarda astronotlarda ve scuba dalışı yapanlarda osteoporoz kemik erimesi çok hızlı artmakta. Nedeni ise kemiklere yük binmemesi durumunda iskeletten kalsiyum depolarının hızlı mobilizasyona neden olduğunu gösterilmiştir.Bununla beraber yatan hastalarda osteoporoz riski yükseliyor.İskelet sistemine yük binemezse idrarla kalsiyum atılımı artar, bağırsaklardan kalsiyum emilimi azalır ve serum kalsiyum seviyeleri artar. Paratiroid hormon ve kalsitriol seviyeleri azalır. Kemik erimesi artar.
Kemikler yaşam boyu yapım ve yıkım aşamaları ile karakterizedir. Eski kemik yıkılır, yerini yeni kemik alır. İnsanlar yaşlandıkça, kemik yıkım oranı yapım oranını geçmeye başlar.
Osteoporoz Risk Faktörleri:
- Vücut yapısı: Ufak tefek, ince yapılı, sarışın ırk olmak
- Yaşam biçimi: Aşırı sedanter yaşam, alkol ve sigara tüketimi, uzun süreli yatak istirahati
- Eşlik eden hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar: Kalp ve damar hastalıkları, Diyabet, hipertiroidi ve bağ dokusu hastalıkları, romatizmal hastalıklar, mide ve bağırsak emilim bozuklukları
- Hormonal nedenler: Kadınlarda menopoz nedeniyle östrojen azalması, erkekte testesteron azlığı;
Vücuttaki kortizolde artma:Kortizol kemik yıkımını hızlandırır, kemik yapımını azaltır, kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak kemiği zayıflatır.
Osteoporoz kemik erimesi engellemek için yerçekiminden nasıl yararlanırız?
Fiziksel aktivite ile kemik ve kas sağlığı arasında sıkı bir ilişki vardır. Kemiğin yeniden şekillenmesinde etkili mekanik faktörler kas kontraksiyonu ve yer çekimidir. Menopoz sonrası kadınlarda erken dönemde dirençli egzersizler östrojen eksikliğine bağlı omurgada oluşacak kemik kaybında koruyucu etkiye sahiptir. Düzenli egzersiz yapan kişilerde osteoporoz daha az oranda görülmektedir. Egzersiz biçimi olarak hızlı hareketler özellikle zıplamak ve ip atlamak önerilir. Yürümek gibi yavaş hareketler daha az uyarıcıdır. Özellikle ağırlıkla ya da dirence karşı çalışmak, kendi ağırlığımızla direnç egzersizleri yapmak kemik yapımını uyarır.
Fiziksel aktivite osteoporozun’un hem önlenmesinde hem de tedavisinde önerilen ilk yöntemdir. Egzersizde amaç, sadece kemik yapımını uyarmak değil, aynı zamanda kas gücünü ve dengeyi geliştiren, duyu algısını güçlendiren egzersizlerle düşmelerin önlenmesi olmalıdır.
