Bu yıl sağlıklı yaşam ve sağlıklı olma haline yeni bir kavram eklendi ‘metabolik esneklik’.
Geçmiş yıllarda metabolizmam hızlı ya da metabolizmam yavaş kilo problemim bu yüzden diye konuşulurdu ama artık sağlık kilo probleminden çıkıp genel iyilik hali oldu ve metabolik esneklik önem kazandı.
Aslında kimsenin metabolizması yavaş değildir, yaşa ve yaşam şeklimize göre metabolik esnekliğimiz kaybolmuştur.
Metabolik esneklik (metabolicflexibility) nedir; verimliliği en üst düzeye çıkarmak için vücudunuzun yakıt kaynakları arasında geçiş yapması daha kolay hale gelmesidir.
Başka bir deyişle, iyi bir metabolik esnekliğe sahipseniz, vücudunuz karbonhidrat ve yağlar gibi farklı besin kaynaklarından gelen yakıtı daha verimli kullanabilirsiniz.
Metabolik esneklik, sadece kilo kontrolünde değil, kronik hastalıkları önlemede ve iyileştirmede de çok önemli bir kriterdir. Uzun vadeli sağlığın gerçek anahtarı hızlı bir metabolizma değil; esnek bir metabolizmadır.
Peki metabolizmamızı nasıl esnek tutabilir, yaşam boyu bu esnekliğini ne gibi yaşam tarzı alışkanlıkları ile koruyabiliriz?
Uzun süre yiyeceksiz kaldığınızda, vücudunuz glikojen yıkımı, glikoz için protein yıkımı ve yağ gibi farklı yakıt kaynaklarına güvenmek için vites değiştirerek bir dizi ayarlama yapar.
Metabolik esneklik daha sağlıklı bir yaşam tarzının belirli yönleriyle ilişkilidir. Örnek olarak:
• Daha iyi kilo kontrolü
• Artan enerji seviyeleri
• Metabolik bir hastalık geliştirme olasılığını düşürme
• Daha tutarlı, sağlıklı glikoz seviyeleri
• Gelişmiş uyku
• Optimize edilmiş egzersiz performans
Uzun süreli kötü beslenme alışkanlıkları ve hareketsiz yaşam tarzları nedeniyle metabolizmanın esnekliğini kaybetmesi önemli bir risktir. Kısa vadede bu durum, yemeklerden sonra azalan enerji, öğlen uyku gelmesi açlık atakları, kilo vermede zorluk ve karamsarlık gibi semptomlar olarak kendini gösterir. Zamanla kronikleşen metabolizma katılığı, artan glikoz seviyeleri ve insülin direncine sebep olarak Tip 2 diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi sonuçlar yaratabilir.
Bunlara ek olarak zayıflamış bir metabolizma, mitokondrilerin kütlesini, yapısını ve işlevini değiştirerek serbest radikallerin artmasına da sebep olabilir. Bozulmuş metabolik esnekliğin en bilinen sonucu “insülin direncidir”. Metabolik olarak esnek olmadığınızda, “glikozun enerjiye dönüştürülmesinde azalma ve yüksek şeker düzeyleriyle insülin direnci geliştirme olasılığınız daha yüksektir.
Aşırı abur cubur yeme ve aşırı enerji alımı metabolizmanın esnekliğini kaybetmesine yol açar. Ekstra kaloriler insülin direncine ve yağ depolanmasına yol açabilen aşırı glikoza sebep olabilir. Yüksek karbonhidratlı beslenme, çok sık yapılan değişken diyetler, işlem görmüş yüksek kalorili gıdalar, hareketsiz yaşam, yetersiz uyku ve stres de metabolizmanın esnekliğini bozabilir.
Metabolik esneklik için doğru beslenme nedir?
Açlık, metabolik esneklik için de en etkili yöntemlerden biridir. Erken akşam yemeğinden sonra geceyi de içine alan açlık en etkili ve sirkadiyen ritim ile uyumlu olan açlık şeklidir. Bu yeme şekli özellikle ilerleyen yaşta mutlaka dikkate alınmalıdır. Aralıklı oruç gıda alımını günde 12-18 saat kısıtlayarak vücudun depolanmış yağları enerji için yakması ve sağlıklı bir detoks sistemi için yeterli zamanı sağlar. Öte yandan, düşük karbonhidratlı, yüksek yağlı ketojenik beslenme vücudun kan şekeri yerine yağı yaktığı durumu teşvik eder ve vücudun değişen metaboliktaleplere uyum sağlamasını destekler
