Fırsat eşitliği sağlayarak geleceğimize yatırım yapıyoruz

Esas Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Esas Sosyal Kurucular Kurulu Başkanı Emine Sabancı Kamışlı, İlk Fırsat Programı’nın kapsamını, bu programla sağlanan istihdam imkanlarını ve girişimcilere önerilerini paylaşıyor.

• Esas Sosyal’in kuruluş sürecinden ve faaliyetlerinden bahseder misiniz?

Esas Sosyal’i, ailemizin süregelen hayırseverlik geleneğinin devamı olarak, 2015’te Şevket Sabancı önderliğinde kurduk. Amacımız, sürdürülebilir sosyal yatırımlar yaparak ülkemizin kalkınmasına katkıda bulunmak, bunu yaparken ekonomik değeri ve topluma geri dönüşü ölçülebilir etkiler yaratmak. Araştırmalara göre, 22-27 yaş aralığındaki gençler ilk işlerini bulmada büyük zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Özellikle Anadolu’daki devlet üniversitelerinden yeni mezun olan gençler, okuldan işe geçişi yaparken daha fazla fırsat eşitsizliğiyle karşılaşıyor, deneyimsizlik ve referans eksikliği gibi engeller yaşıyorlar. Biz de üniversite mezunlarına fırsat eşitliği sağlayarak, bugünümüze ve geleceğimize yatırım yapabiliriz dedik. Bu kapsamda Esas Sosyal olarak yatırım alanımızı gençler ve istihdam olarak seçerek, 2015-2020 dönemi için 20 milyon TL ayırmaya karar verdik; bunun için üçayaklı bir sosyal yatırım stratejisi geliştirdik: Araştırma, İlk Fırsat ve Ortak Projeler.

• İlk Fırsat Programı’nı ve amacını anlatır mısınız?

Az bilinen devlet üniversitelerinden yeni mezun gençlerin, ilk işlerini ararken karşılaştıkları fırsat eşitsizliği sorununun çözümüne katkı sağlamak adına 2016 yılında İlk Fırsat Programı’nı başlattık. Ülkemizde yükseköğrenim mezunu eğitimli gençlerin sayısı artıyor. TÜİK’in 2018 yılında açıkladığı verilere göre üniversite mezunlarının oranı 10 yılda yüzde 12.8’den yüzde 31.5’a yükselmiş; ancak aynı süreçte üniversite mezunları arasındaki işsizlik oranı da artmış. İlk Fırsat Programı, işverenler tarafından az bilinen devlet üniversitelerinden yeni mezun gençlerin, 12 ay tam zamanlı ve maaşlı olarak ilk iş deneyimlerini edinmelerini destekleyen bir program. İş dünyasında fırsat eşitliği kavramını yaymak ve benimsenmesini sağlamak amacıyla hayata geçirdiğimiz program ile gençler ilk işlerini STK’larda deneyimlerken, STK’lar da genç iş gücünden faydalanıyor. Bu hem sivil toplum için kaliteli iş gücü demek hem de istihdam edilebilirliği yüksek gençler yetiştirerek özel sektörün insan kaynağını çeşitlendirmek demek. Esas Sosyal olarak, istihdamda fırsat eşitliği için kolektif etkinin yaratılması gerektiğine inanıyor, hem büyük şirketler hem de KOBİ’ler için zor ulaşılan bir kesimi ulaşılabilir hale getiriyoruz.

• Bu programa kimler katılabiliyor?

İlk Fırsat katılımcısı olmak için programın başvuru tarihinden en fazla bir yıl önce üniversiteden mezun olmak, diploma notunun 4’lük sisteme göre en az 2.5 olması, daha önce tam zamanlı çalışmamış olmak, başvuru tarihinde 20 yaşından gün almış, 25 yaşından gün almamış olmak ve TC vatandaşı olma kriterlerini arıyoruz.

• Bu programın kurumlar için önemi konusunda neler söylemek istersiniz?

Ön seçim yapıp bir yıl boyunca deneyim kazanıp gelişmelerini desteklediğimiz için özel sektör daha hazır, donanımlı ve nitelikli bir genç istihdamına sahip olabiliyor. Seçme değerlendirme sürecinde profesyonel İnsan Kaynakları yöntem ve sistemleri ile STK’lara destek veriyoruz, bu kapsamda bine yakın gencin ilk mülakat deneyimini yaşamalarını sağlayarak bir şekilde onlara da dokunmuş olduk. Ayrıca bu program kapsamında gençlerin tam zamanlı bordrolu maaşlarını hibe ediyoruz. Kurumsal Destek kapsamında bizimle aynı misyona inanan 20 şirket ise bu hibelerin bir kısmını üstleniyor. Misyonumuzu paylaşan pek çok kurum hem gençleri program sonrası işe aldı hem de kurumsal destekçilerimiz arasına girdi.

• İlk Fırsat kapsamında hangi eğitimler veriliyor?

PERYÖN ile iş birliği yaparak, program dahilinde İlk Fırsat Akademisi adı altında gençleri geleceğe ve iş dünyasına hazırlamak amacıyla çeşitli eğitimler veriyoruz. Akademi kapsamında kişi başı 250 saatten fazla eğitim ve gelişim desteği veriliyor. Katılımcılar planlama ve organize etme, ilişki yönetimi, sonuç odaklılık, takım çalışması, zaman yönetimi, yaratıcılık ve yenilikçilik, iletişim ve ikna, karar almak ve stres yönetimi gibi Dünya Ekonomi Forumun 21’inci Yüzyıl Becerileri olarak adlandırdığı pek çok eğitimi bir yıl içinde alıyorlar. Buna ek olarak, yüze yakın iş dünyasında yönetici olan mentorlardan ve İK uzmanların destek verdiği mülakat deneyim etkinliklerinden de faydalanıyorlar. Bugüne kadar yüzde 75’i özel sektörden gelen 73 gönüllü mentor gençlere kariyer planlamalarında yol gösterici oldu. Profesyonel ağlarını oluşturmada da yardımcı oldular.

· Bu programın sağladığı istihdam fırsatları neler?

Dört yıllık program sürecimizde Anadolu’nun farklı illerinden ve devlet üniversitelerinden gelen 95 gencin; muhasebe, insan kaynakları, kurumsal iletişim, bilgi teknolojileri, satın alma ve idari işler gibi alanlarda ilk iş deneyimi edinmesini sağladık. Gençlerin istihdamında katkıda bulunduk, deneyim kazanmalarını sağladık ve ayrıca sivil toplum bilinci de aşıladık. 2020’de 55 yeni mezuna daha destek vereceğiz. Böylece beş yılda 150 gence ulaşacak, birbirinden değerli 31 STK’ya da nitelikli iş gücü sağlamış olacağız.

• İlk Fırsat’a kurumlar nasıl destek olabilir?

İlk Fırsat Akademisi kapsamında gençlere mentorluk yapan, mülakat deneyimi yaşatan, söyleşi ve eğitim veren yöneticiler var. Bu süreç kapsamında 100’den fazla kişi ve kurum ile birlikteyiz. Ayrıca bize ayni destek verenler de var. Biz gençlere ‘sen varsın, biz de seni gördük’; kurumlara da ‘sizler de bu gençleri görün ve hak ettikleri fırsat eşitliğini verin’ diyoruz. Artık kurumlar, işe alımlarda yeni mezun gençlerin sadece okudukları okullara değil, potansiyellerine de bakmalı, İnsan Kaynakları yöneticileri mülakatlarda bu gençlere de şans vermeliler. İlk Fırsat yetenek havuzunda eğitimli ve deneyimli pek çok genç var, biz bu nitelikli iş gücünü kurumlara açıyoruz. İşe alımlarda onlara da şans verin, onları da değerlendirin diyoruz. Üniversiteli mezun işsizliği hepimizin sorunu, ülkemizin geleceğini ilgilendiren bu önemli sorunun çözümü için hepimiz el ele vermeliyiz. Ayrı ayrı kurumlar olarak değil, hep birlikte hareket ederek sonuca ulaşabiliriz.

• İlk Fırsat’ın yarattığı sosyal etki hakkında bilgi verir misiniz?

Esas Sosyal olarak kurulduğumuzdan bu yana, 30’a yakın bilimsel, kamuoyu ve program uygulama araştırması yaptırdık. 2005-2009 yılları arasında Türkiye’de 41 yeni devlet üniversitesi açıldı, kontenjan yüzde 60 arttı. Mezun sayısı artıyor, ancak yükseköğrenim mezunu işsiz kadın erkek sayısı da artıyor. Son 14 yılda 22-27 yaşta kadın yükseköğrenim oranı erkekten fazla. AB ülkelerinde yükseköğrenim mezunu gençlerin istihdam oranı artarken Türkiye’de azalıyor. İşsizlik oranında en büyük artış mühendislik ve sosyal bilimler mezunları arasında. Bilkent Üniversitesi ile gerçekleştirdiğimiz ve geçtiğimiz ay açıkladığımız araştırma verileri, az bilinen üniversite mezunlarının iş bulma süresi, kamuda iş bulma, hane halkı geliri açısından diğer üniversite mezunlarına göre daha dezavantajlı olduğunu gösteriyor. Araştırmalara göre İlk Fırsat Programı’na katılan gençler çalışma hayatında programa katılamayan kişilere oranla daha kolay iş buluyor. İlk Fırsat katılımcılarının program bitmeden iş teklifi alma oranı yüzde 86, program bitiminden sonraki üç ay içinde işe girme oranı yüzde 94, 6 ay sonundaki istihdam oranı ise yüzde 100. Programa katılan gençler aldıkları eğitimler, kazandıkları iş tecrübeleri ve edindikleri ilişki ağı sayesinde, iş hayatında önemli bir avantaj elde ediyor, daha yüksek maaşlarla iş hayatına başlıyorlar.

• Esas Sosyal’in 2020 yılı hedeflerini açıklar mısınız?

Üniversiteden yeni mezun gençlere ilk işlerine geçişte fırsat eşitliği sağlamak için öncülük üstlendik. Esas Sosyal olarak önümüzdeki dönemde de İlk Fırsat Programı’nı geliştirmeyi, az bilinen üniversitelerden mezun gençlerimize daha fazla fırsat eşitliği sağlayacak yeni çalışmaları başlatmayı hedefliyoruz. İlk Fırsat Programının ikinci beş yılına başlayacağımız 2021 yılından itibaren yeni sosyal yatırım stratejilerimizi buna göre oluşturmayı hedefliyoruz. Yapacağımız sosyal yatırımların gençlik ve istihdam alanında, ilk beş yılımızda da olduğu gibi, ölçülebilir etkiler yaratmasını amaçlıyoruz.

• Peki kendi işini kurmak isteyen girişimciler başlarken nasıl bir strateji izlemeliler?

Girişimcilik zor bir iştir, başarılı olma garantisi yoktur, ücretli çalışmaya göre riskleri daha fazladır. Özellikle başlangıçta girişimcilerin tüm zamanlarını, emeklerini işlerine harcamaları, yılmadan çok çalışmayı göze almaları gerekir. Kendi işini kurmak isteyen girişimciler, bence öncelikle hangi konuda girişim yapacaklarına karar vermeden bu konuda pazarda gerçek bir ihtiyaç olup olmadığını, kuracakları şirketin nasıl bir fark yaratılabileceğini araştırmalı, sektör dinamiklerine, dünyadaki trendlere bakmalı, kurulan girişimin sürdürülebilirliğini sağlayacak yeterli sermaye birikimi ve insan kaynaklarının olup olmadığını iyi değerlendirmelidir.

• Yeni neslin bu anlamda iş hayatına bakışını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Yeni jenerasyon bizden daha cesur, teknolojiyi daha iyi kullanıyor, dünyaya daha açık; ama daha az mesuliyet alıyor, zorluklar karşısında çabuk pes edebiliyor. Girişimci olmak için öncelikle tecrübe sahibi olunmalı. Herkes girişimci olamaz, bunu da kabul edeceğiz; ama bizler içinden girişimciler çıkartacak platformlar yaratmalıyız. Girişimcilikte çok çalışmak ve sabretmek önemli. ‘Benim şahane fikrim var, hayata geçirip hemen başarılı ve zengin olayım’ diye bir şey yok. Bir süre iş dünyasında tecrübe sahibi olmak, ne istediğine karar verip, o alanda gerekli araştırmaları yaparak yola çıkmak gerekiyor.

• Büyümeyi amaçlayan KOBİ’lere neler önerirsiniz?

Büyümeyi amaçlayan KOBİ’lere her şeyden önce sektörlerindeki gelişmeleri, dünya trendlerini çok iyi takip etmelerini, bölgesel ve ulusal fırsatlara cevap verebilecek esneklikte olmalarını, kurumlarının sürdürülebilirliğini sağlayacak insan kaynağı ve finansal yatırımı yapmayı, teknolojiyi iyi kullanarak çağa uygun ürün ve hizmetler üretmeyi öneriyorum. Mümkün olduğunca özgün ve fayda yaratan ürün ve hizmetlere odaklanmalarını, alanlarında uzmanlaşmalarını, ayrıca kendilerini daha iyi anlatabilmek ve hedef kitlelerine ulaşabilmek için güçlü iletişim ağı kurmalarını da tavsiye ediyorum.

• İş hayatında başarıyı yakalamanın ve bunu korumanın sırrıyla ilgili neler söylemek istersiniz?  

En önemlisi çok çalışmak, dünyadaki ve ülkedeki gelişmeleri yakından takip etmek, uzmanlaşmak ve işini iyi yapmaktır. Yapılan işin sürekliliğini sağlamak, zor koşullara uyum sağlayabilmek, esnek olmak, gelişen teknolojiyi takip etmek ve kullanmak, takım çalışması yapmak, olaylara farklı açılardan da bakmak ve iyi iletişim kurmak da başarıyı getiren faktörler arasındadır. Bir konuda uzmanlaşmak, o konuyla ilgili tüm gelişmeleri izlemek, çok okumak, çok çalışmak, dürüst olmak ve sebat etmek bence iş hayatında başarıyı yakalamanın sırrıdır.