Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü tüm dünyayı etkiledi. 2020 yılı biterken, koronavirüsün mutasyona uğramasıyla tekrar belirsizlik yaşayan dünya ekonomisi yıl içinde verdiği teşvik paketlerine ilaveler yapıyor.
Pandemiyle birlikte tüm dünya ekonomisinde öncelik sağlık harcamalarının olmuştu. Sonrasında da ekonomide gıda ve tarım, hijyen ve kimyevi ürünler gibi ürünlerin üretimi artmış ve salgınla mücadelede önemli yer tutmuştu. Buna ilave olarak petrol fiyatlarında yaşanan dramatik düşüşün Körfez ülkelerinde bütçe açığını GSYH’nin yüzde 10-12’si civarına yükseltebileceği öngörülmüş, petrol fiyatlarının toparlanması ancak normalleşmeyle birlikte olmuştu. Tedarik konusunda dünya ekonomisinde yaşanan sıkıntılar, normalleşmeyle birlikte azalmıştı; fakat kış aylarına gelindiğinde salgının tekrar zirve yapması ve artan vakalar ile kısıtlamalar yeniden uygulanmaya başlamıştır. Bu süreçte, dünya ekonomileri başta ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm ülkeler, virüse karşı birçok ekonomik kalkan geliştirmiş ve stratejik sektörler başta olmak üzere tüm ekonomiyi korumak adına birçok atılımda bulunmuşlardır.
25 ülkeye “acil borç yardımı”
Ülkelerin açıkladıkları ekonomik paketlerin yanı sıra IMF ve Dünya Bankası da kendi yardım paketlerini açıklamışlardır. IMF’nin gelişmekte olan ülkelere için ayırdığı fona 24 Nisan itibarıyla en çok başvuru 24 ülke ile Afrika’dan gelmiş ve sadece Afrika ülkelerine ayrılan fonun miktarı 3 milyar 60 milyon SDR (4 milyar 150 milyon dolar) olmuştur. Ayrıca IMF İcra Kurulu, büyük çoğunluğu Afrika ülkelerinden oluşan 25 ülke için “acil borç yardımı” uygulamasını onaylamıştır. Dünya ekonomisinin 1929’daki Büyük Buhran’dan daha ağır bir tablo ile karşı karşıya kalacağını belirten IMF, 170 ülkede 1 trilyon dolar kredi kapasitenin kullanıma hazır olduğunu ve 50 milyar dolarlık acil durum finansmanına sahip olduğunu açıklamıştır. Dünya Bankası da pandemi döneminde en yoksul ülkelerin borçlarının askıya alınmasını talep etmiştir. Dünya Bankası ayrıca ülke ve şirketler için 14 milyar dolarlık bir hızlı finansman paketi açıklamıştır.
Açıklanan paketler
Salgının başında örneğin; İspanya’da hükümet acil olarak 14 milyar euroluk bir paket duyurmuş, sonrasında 200 milyar euro tutarında ilave bir kurtarma paketi daha açıklamıştı. Salgınla mücadelede 45 milyar euroluk harcama paketi açıklayan Fransız hükümeti, ilave olarak şirketlere 300 milyar avroya kadar banka garantisi sunacağını ifade etmişti. Bununla birlikte salgının ekonomik tahribatını azaltma yolunda Avrupa Merkez Bankası (AMB), 12 Mart’ta 120 milyar euroluk tahvil alım ve kredi programını, 18 Mart’ta da 750 milyar euroluk Pandemi Acil Satın Alma Programı’nı açıklamıştı.
ABD’den 900 milyar dolarlık destek paketi
Kış aylarının gelmesiyle birlikte yeniden kısıtlamalara gidilmesi, tüm ülkelerde başta KOBİ’ler olmak üzere tüm ekonomiyi desteklemek için ilave teşvik paketleri açıklanmıştır. Bunlardan en önemlisi ve dünya ekonomisinin de merakla beklediği ABD’nin teşvik paketidir. ABD, koronavirüs salgınının etkilerine yönelik 900 milyar dolarlık ekonomik destek paketi üzerinde anlaşmaya vardı. ABD'de Mart ayında yapılan 2 trilyon 300 milyar dolarlık yardımın ardından ülke tarihinde kabul edilen en büyük ikinci ekonomik teşvik paketi olacak nitelikte bir paket yayınlamıştı. Pakette ABD vatandaşlarına 600 dolarlık doğrudan ödeme yapılması, haftalık işsizlik yardımlarına 300 dolar ilave yapılması, küçük işletmelere 284 milyar dolarlık kaynak ayrılması, hava yolu şirketleri, okul ve üniversitelere destek sağlanması gibi düzenlemeler bulunuyor. Teşvik paketlerinin etkileri ise ancak pandemi sonrasında değerlendirilebilecektir.
