Son yıllarda işletmelerde yenilik ve yaratıcılık kavramları birey, grup ve örgüt bağlamında sıkça ele alınan ve tartışılan bir konu olarak karşımıza çıkmakta. İşletmelerde, bireylerin ve bireylerin oluşturduğu grupların işletme içerisinde farklı düzeylerde bulunmaları ve işletmenin çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri birtakım özellikleri de beraberinde getirmektedir.
Çevre ile etkileşim ve bu etkileşimin farkındalığında olma, hem kendi içinde bulundukları sektörde hem de diğer sektörlerle etkileşimi ön planda tutan ve açık sistem yaklaşımını benimseyen işletmelerde, önem arz eder. Bu, bir taraftan örgütün diğer örgütlerle rekabetinin devamlılığını sağlarken diğer taraftan da işletmenin her açıdan gelişimini sürdürülebilir kılar. Böylelikle, en üst düzey yöneticiden en alt düzey çalışana kadar elde edilen fayda işletmelerin yaşamı üzerinde direkt veya doğrudan etkiye sahip olur.
Yaratıcılık kavramı
Aslında yenilik ve yaratıcılık ifadelerini birbirinden ayrı alıp değerlendirmek oldukça zor. Yaratıcılık denildiğinde, yeni fikirler üretebilme yetisi, farklı şartlarda ortaya çıkan kolay ve zor problemlere bulunabilecek anlamlı çözümler yaratmak şeklinde tanımlar yapılabilir. İşletme tabanlı bakıldığında ise yaratıcılık, iş stratejilerini, işe ait problemlere ait her türlü olası çözümleri ya da iş süreçlerindeki değişiklikleri de içerebilir. Bireylerin işletmeler içindeki fikir üretme çabaları, ürün ve hizmetlerin ortaya çıkışındaki orijinal süreçler ve sorun çözmeye yönelik uğraşılar işletme içindeki her bireyden beklenmeyebilir. Bireyin kendi kişisel özellikleri, bireysel arası etkileşimler, örgüt kültürü veya örgütün iklimi yaratıcılık üzerinde etki sahibidir. Bireylerin yeteneklerini ve becerilerini ön plana çıkarmaları, bir anda farklı bakış açılarının oluşmasına neden olabilmektedir. Bireyin işletme içerisinde gönüllü olarak daha fazla sorumluluk alması, ileri dönük düşünce tarzı, işletme içi çatışmaları sonlandırabilme yeteneği yaratıcılık kavramını ön plana çıkarmaktadır. Aynı zamanda bu tür davranış stillerinin üretilen ürün ve hizmetlere yansıması, yenilikçilik veya yenilikçi olma kavramını önemli kılmaktadır.
Yeni ürün ve hizmet üretilmesi
İşletmeler arası rekabetin farklı düzeylerde olması ve içinde bulundukları ortamın belirsiz veya karmaşık olması, bireylerin işletmelerin bu durumlara ayak uydurması için yenilikçi düşünmelerine, yenilik üretmelerine, bir başka deyişle yeni ürün ve hizmet üretmelerine imkan tanır. Diğer yandan, piyasada beklenmeyen her türlü dalgalanmalar, pazar veya sektördeki ani ve beklenmedik değişimler, ürün veya hizmetin mevcut ya da yeni pazarlarda nasıl konumlandırılacağına yönelik yeni fikirler ve stratejiler yenilikçi düşünceyi tetikleyen durumlardır. Ortaya çıkan yeni bir ürün veya hizmet, zaman içerisinde iletişim kanalları aracılığıyla sosyal sistemde bulunan aktörlere aktarılması yeniliğin yayılımı üzerinde etkiye sahiptir.
Yenilikçi davranış
Yayılımın süresi, yeniliğin yaratacağı etkiyle ilgiliyken; sosyal medya gibi iletişim kanallarının ne kadar açık olduğu, yeniliğin yaratacağı avantajların ve dezavantajların ne kadar iyi bir şekilde algılanması ile yakından ilgilidir. Yenilikçi davranış, yeni ürün ve hizmetlerin sosyal sistemler içerisinde bulunan tüm aktörler arasında yayılması için önemli bir yaklaşımdır. Sosyal sistemler içinde bulunan aktörler, yeni olarak nitelendirilen ürün ve hizmetin içeriğini veya faydasını algılamadıklarında yayılım hızlı bir şekilde duracak ve bu da işletmelere hem finansal hem de diğer yönlerden zarar verecektir.
Problemlere hızlı çözüm bulunması
İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde, hem birey hem de işletmeler kendi yaşamlarını devam ettirmek için daha yaratıcı düşünmek zorunda kaldılar. Ayrıca bu süreçte, gerçekten neyi doğru, neyi yanlış yaptığımızı daha fazla sorguladık. Yaratıcı fikirlerle mevcut problemlere hızlı bir şekilde çözüm bulmaya çalıştık. Daha fazla yaratıcı fikirlerle yeni çözümler bulma gayreti, bizi çok daha ileri düzeylere götürecektir.
