'Gentest İle Bireylere, Genlerine Göre Bir Yaşam Planı Sunuluyor'

Bireyin genlerine göre bir yaşam planı sunan Gentest’in önemini, kimlere ve ne zaman uygulanabileceğini anlatan Gentest Enstitüsü Direktörü Dr. Serdar Savaş, “Gentest modeliyle, stresin doğru yönetilmesinden beslenme düzenine kadar kişilere detaylı bir analiz sunuluyor” diyor.

Gentest’ten ve faaliyetlerinizden kısaca bahseder misiniz? Hangi noktalarda hizmet veriyorsunuz?
Gentest, Türk bilim insanlarınca Hacettepe Üniversitesi Teknokent’teki GENAR Toplum Sağlığı ve Genombilim Araştırmaları Enstitüsü’nde 2004-2009 yılları arasında sürdürülen Ar-Ge çalışmaları ile geliştirildi. Avrupa’da ‘Best Practice in Europe’ (Avrupa’daki En İyi Uygulama) ödülünü alan ve ‘koruyucu tıbbın ideal modeli’ olarak addedilen Türk projesi Gentest olarak, kalp krizleri, kanserler, Alzheimer gibi yaygın hastalıklardan korunmayı, fiziksel-zihinsel ve cinsel performansı artırmayı ve yaşlanmayı geciktirmeyi sağlıyoruz.

Gentest nedir? Gentest bünyesinde hangi testler yapılıyor?
Gentest modelinde, bireyin genetik yapısını analiz ederek hücresel düzeyde vücudunun nasıl çalıştığını anlıyoruz. Hücresel işlevlerde tespit ettiğimiz aksaklıkların, ne tür hastalıklara yol açacağını ortaya koyuyoruz. Bunlara genetik yatkınlık denir. Genetik yatkınlıklar, tek başlarına hastalığa neden olmaz. Bu yatkınlıklara bireyin yaşam tarzıyla çevresel faktörlerin eklenmesi hastalığı ortaya çıkarır. Bu nedenle kişinin başta beslenmesi olmak üzere besin destekleri kullanımını, fizik aktivitesini, uykusunu, gerektiğinde stres düzeyini analiz ediyoruz. Ayrıca biyokimyasal, hormonal analizlerini hatta kandaki aminoasit düzeylerini inceliyoruz. Böylece elimizde o bireyin hiçbir yerde olmayan binlerce verisine ulaşıyoruz. Buna bir çeşit Big Data diyebiliriz. Tüm bu analizler, epidemiyolojik ve istatistikî yöntemler kullanılarak bilgiye dönüştürülüyor. Sonuçta, bireyde hiçbir belirtisi olmasa dahi, kalp krizi, kanserler, diyabet gibi ölümcül hastalıkların risklerini ve Alzheimer gibi yaşam kalitesini bozan hastalıklara yatkınlıkları ortaya koyuyoruz. Ayrıca bireyin genlerine göre bir yaşam planı sunarak yaşlanmayı geciktiren; stresin doğru yönetilmesinde işletme-şirket sahipleri ve iş profesyonellerine destek olan; sınav döneminde çocukların beslenmesinden uykusuna, çalışma düzeninden bireysel yatkınlıklarına kadar bir analiz sunan testlerimiz bulunuyor.

Kimlere gentest uygulanabilir? Belli bir yaş sınırı var mı?
Gentest doğumdan ölüme kadar her yaşta uygulanabilir. Biz genellikle çocuğun yaşam tarzının belirlenmeye başladığı dört yaşı alt sınır olarak kabul ediyoruz. Üst sınır olarak bugüne kadar bize gelen en ileri yaşlı danışanımız 94 yaşında idi. Kalp krizi, inme, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, obezite, kanser, Alzheimer, kemik erimesi gibi hastalıklar, bunların ailenizde olup olmadığına bakmaksızın sizde ortaya çıkabilir. O nedenle herkes yaptırmalı. Ayrıca stresle baş etmek isteyen, zihinsel-fiziksel ve cinsel performansını artırmak isteyen tüm bireyler de Grntrst’in sonuçlarından yararlanabilirler.

Gentest ile yaşlanma durdurulabiliyor mu?
Gentest ile yaşalanmayı yavaşlatabiliyoruz. İnsan genomunun keşfi, insanların uzun ve sağlıklı yaşamalarını destekleyecek keşiflere de ilham verdi. Genetik alanındaki bu çalışmalar, sağlıklı yaşamın yolunu gösteren kişiye özel gentestleri de hayatımıza katmış durumda. Yaşlanma, hücrelerde birçok farklı sürecin bir araya gelmesi ile oluşan kompleks bir sonuçtur. Hücrelerde toksin birikimi, serbest radikallere maruz kalmak, DNA kırıklarının artması, inflamasyon, glikasyon, hormonal dengenin bozulması ve daha birçok süreç yaşlanmayı getiriyor. Ne var ki bu faktörlerin yaşlanmaya etkisi kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Biz Gentest analizleriyle, danışanımızın kendine özgü yaşlanma nedenlerini ortaya koyuyoruz.

"Gentest modelinde, bireyin hiçbir yerde olmayan binlerce verisine ulaşıyoruz. Tüm analizler, epidemiyolojik ve istatistikî yöntemler kullanılarak bilgiye dönüştürülüyor. Sonuçta, bireyde hiçbir belirtisi olmasa dahi, kalp krizi, kanserler, diyabet gibi ölümcül hastalıkların risklerini ve Alzheimer gibi yaşam kalitesini bozan hastalıklara yatkınlıkları ortaya koyuyoruz. Gentest kişiye özel olup, bir insanın kendisine ve yakınlarına yapacağı geri dönüşü en yüksek değerde olan bir yatırımdır."

Bu testin kişiler için önemi konusunda neler söylemek istersiniz?
Gentest bireylerin sağlığı, yaşamlarının uzunluğu ve yaşam kaliteleri açısından çok önemli bir analizdir. Her birey mutlaka yaptırmalıdır. Hiçbir sağlık uygulamasında bir insan bu kadar kapsamlı, bu kadar derin, bu kadar bilimsel yöntemlerle incelenmez. Gentest fabrika ayarlarınızı ortaya koyar. Yaşamınızı bu ayarlara göre sürdürmenizi sağlayarak sizi hastalıklardan korur, ömrünüzü uzatır ve yaşam kalitenizi ölçülebilir olarak arttırır. Sanırım bunlar her insan için yaşamsal önem taşıyor.

Gentest yapıldıktan sonra danışanlarınıza hangi destekleri sağlıyorsunuz?
Danışanımıza, ömrü boyunca uygulayacağı Gentest Yaşam Planı’nı sunuyoruz. Bu planda, bireyin genetik yapısı doğrultusunda tüketmesi gereken gıdaları kapsayan nutri-genetik beslenme programı, genetik yapısı ve sağlık göstergeleri doğrultusunda kullanması gereken vitaminler, mineraller, aminoasitler ve diğer besin destekleri yer alıyor. Danışanımızın ne tür egzersizler yapması, nabzını hangi düzeylere çıkarıp indirmesi, bu nabız düzeylerinde kaç dakika kalması, vücudunun postürüne göre hangi kaslarını çalıştırması gerektiğini ayrıntısıyla bu raporda veriyoruz. Stresini nasıl yöneteceği, uyku kalitesini nasıl arttıracağı, güneşten nasıl yararlanması gerektiğini de açıkladıktan sonra gerekiyorsa ilaç ve hormon düzenlemelerini de yapıyoruz. Bu aşamadan sonra Gentest yaptıran kişinin belirli aralıklarla uygulamalarını takip ediyoruz. Yılda iki kez gereken tahlillerini yaptırarak, risklerini ne kadar düşürdüğümüzü izleyip, gerektiği takdirde küçük müdahalelerle yanlış giden uygulamaları tekrar yoluna koyuyoruz. Kimi zaman danışanımızın yardımcılarına, asistanlarına, aşçılarına eğitim veriyoruz. İşimiz raporu sunmakla bitmiyor. Bu raporu, onun yaşamına geçirecek uygulama ve takipler de sorumluluğumuz kapsamında.

Sizce Türkiye’de gen testi konusunda kişiler ne kadar bilinçli? Önemi sizce yeterinde biliniyor mu?
Halkımızın büyük çoğunluğu sağlığı konusunda yeterince bilinçli değil. Bilinçli olanlar da çok önemli iki hata yapıyorlar. Birinci hata check-up yaptırarak sağlıklarını takip ettiklerini düşünüyorlar. Oysaki check-up bireyde hastalıkların bulgularını yakalamak için yapılıyor. Yani check-up’da hastalık avcılığı yapılıyor. Ama biliyoruz ki check-up yaptırıp, tamamen sağlıklı çıkan bireyler çok kısa bir süre sonra kalp krizi, felç geçirebiliyorlar,  kansere yakalanabiliyorlar. Gentest sadece bugünü değil, gelecekteki riskleri de gösteriyor ve bunlara karşı önlem almanızı sağlıyor. İkinci önemli hata, bireylerin sağlık adına yaptıklarının kendilerine özel olmamalarıdır. Genel geçer öneriler doğrultusunda herkese tavsiye edilen uygulamaları yaparlar. Oysa genetik yapımız farklı olduğundan, birisine iyi gelen şey bir başkasının sağlığını bozabiliyor. Gentest kişiye özeldir.

Genteste yaklaşımlar genel olarak nasıl? Kişiler bu testin sonuçlarından korkuyor mu? 
Kesinlikle hayır. Çünkü işimiz riskleri ortaya koyduktan sonra yeni başlıyor. Her riskin genetik ve yaşam tarzı ile çevresel etkilere bağlı olan nedenlerini danışanlarımıza açıklıyoruz. Genetik yapıyı bugün için henüz değiştiremiyoruz; ancak o bireye özel nokta atışı önlemlerle yaşam tarzı ve çevresel faktörleri kontrol altına alıyoruz. Böylece danışanlarımız nasıl korunacaklarını, riskleri nasıl yöneteceklerini öğreniyorlar. Bu durumda elde ettikleri bilgi, onları rahatsız etmiyor, bilakis mutlu ediyor. Bugün hayatını Gentest Yaşam Planları doğrultusunda sürdüren yüzlerce danışanımız var. Hepsinin sağlık düzeyi daha önceki durumlarından çok daha iyi, hepsinin yaşam kalitesi daha önceki durumlarından çok daha yüksek. Gentest bir insanın kendisine ve yakınlarına yapacağı geri dönüşü en yüksek değerde olan bir yatırımdır.