İŞ HUKUKUNDA ZORUNLU ARABULUCULUK

Arabuluculuk uzlaşma tutanağı mahkeme kararı hükmünde olup, taraflardan birinin edimini ifa etmemesi üzerine dava yoluna gidilebileceği gibi, ayrıca ilamlı icra takibi de yapılabilir.

İş Mahkemeleri Kanununa göre; “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” Zorunlu arabuluculuk sistemi, 12.10.2017 tarihli İş Mahkemeleri Kanunu ile iş mahkemelerinin yükünü azaltmak amacıyla işçi-işveren uyuşmazlıkların çözüme ulaştırılması için getirilmiştir. Arabuluculuk, TDK’da; “Bir anlaşmazlığın çözümünün üçüncü bir tarafsız kişi veya kuruma bırakılması…” olarak düzenlenmiştir. Türk yargı sisteminde arabulucular, alanında arabuluculuk eğitimi almış, baroya kayıtlı avukatlardır.

Arabuluculuk Kapsamına Giren Dava ve İşler

İş Mahkemeleri Kanunu’na göre; belirli dava ve işlerde arabulucuya başvurulması dava şartıdır. Zorunlu arabuluculuk kapsamına giren davalar; işe iade davaları, boşta geçen süre tazminatından, işe başlatmama tazminatından, kıdem tazminatı alacağından, ihbar tazminatından, kötü niyet tazminatından, bakiye süre ücreti alacağından, eşit davranmama tazminatından, sendikal tazminattan, ücret alacağından, fazla mesai ücretinden, yıllık izin ücretinden, yol ve yemek ücretinden, ulusal bayram ve genel tatil (UBGT) ücretinden ve prim ve ikramiye ücretinden doğan davalardır. Bu talepler dışında kalan diğer davalar ve meslek hastalığı, iş kazasına ilişkin tazminat taleplerinde arabuluculuğa başvurulması zorunlu olmayıp, doğrudan mahkemeye başvurulabilir.

Arabulucunun Belirlenmesi

Arabuluculuk Daire Başkanlığı, sicile kayıtlı arabulucuları, varsa uzmanlık alanlarını da belirterek görev yapmak istedikleri yere göre listeler ve listeleri ilgili komisyon başkanlıklarına bildirir. Süreci yürütecek arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından UYAP sistemi üzerinden rastgele belirlenir; ancak taraflar sicile kayıtlı herhangi bir arabulucunun süreci yürütmesi için de anlaşabilirler.

Arabuluculuk Başvuru Şekli ve Süresi

Kanuna göre başvuru, karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Öte yandan, arabuluculuk faaliyetinin süresi kanunda “Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en az bir hafta daha uzatılabilir” şeklinde belirtilmiş olup, arabuluculuk sürecinin toplamda dört hafta içerisinde tamamlanması gerekir.

Arabuluculuğun Tarafları

Arabuluculuk görüşmelerinde üç taraf bulunur. Bunlar; gerçek kişi işveren-işçi, tüzel kişi işveren–işçi, varsa tarafların vekilleri ve görevlendirilmiş arabulucudur. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olduğu işe iade talepli görüşmelerde ise; asıl işveren ile alt işverenin görüşmelere beraber katılarak irade bütünlüğü oluşturması zorunludur. Arabuluculuk uzlaşma tutanağı mahkeme kararı hükmünde olup, taraflardan birinin edimini ifa etmemesi üzerine dava yoluna gidilebileceği gibi, ayrıca ilamlı icra takibi de yapılabilir. Arabulucuya verilecek ücret, arabuluculuk ücret tarifesinde yer alan limitlere göre belirlenerek taraflarca eşit olarak ödenir. Temennimiz, arabuluculuk faaliyetlerinin iş mahkemelerinin yükünü azaltarak işçilerin yasal haklarına hızlı kavuşmasını sağlamasıdır.

 Av. Begüm Gürel