Koronavirüs Salgını Suudi Arabistan’ın Kemerlerini Sıkıyor

Petrol fiyatlarının düşmesi ise petrol üreticisi Suudi Arabistan'ı zora soktu.

Koronavirüsü kaynaklı Covid-19 salgını, küresel ekonomileri etkilerken, piyasalarda yaşanan durgunluk petrol fiyatlarına da yansıdı. Düşen petrol fiyatları, petrol üreticisi Suudi Arabistan'ı zora soktu. Firmaların pandemi nedeniyle üretim faaliyetlerini durdurmasıyla petrol talebinin de düşmesi sonucu Suudi Arabistan'ın gelirinin yaklaşık dörtte biri azaldı. Sadece Mart ayında Suudi merkez bankasının rezervlerinden 27 milyar dolar eridi. Ekonomisinde yaşanan bu olumsuz gelişmelerin ardından Suudi Arabistan kemer sıkmak zorunda kaldı. Suudi Arabistan, petrol fiyatlarındaki çöküş sonrası Katma Değer Vergisi’ni (KDV) Temmuz ayından itibaren yüzde 5’ten yüzde 15’e çıkarttı; devlet harcamalarını ise yaklaşık 25 milyar dolar azalttı. Devlet yardımlarını da Haziran ayında kesecek olan Suudi Arabistan, petrol üretiminde günde 1 milyon varil ek kesintiye gitme kararı da aldı.

Toplam Gelirlerde Yüzde 22 Düşüş Oldu

Suudi Arabistan Maliye Bakanı Muhammed el-Cedan, koronavirüsü kaynaklı Covid-19 salgının finans anlamında hissedilebilir sonuçlarının yılının ikinci çeyreğinde görüleceğini, bu noktadan sonra Suudi Arabistan’ın ve dünyanın eskisi gibi olmayacağını belirtti. Yaşanan değişimlerin, petrol sektöründen ve diğer sektörlerden sağlanan gelirlerin yılbaşından bu yana sert düşüş göstermesine bağlı olduğunu vurgulayan Cedan, ayrıca hükümetin salgına karşı koymak için çok çeşitli önlemler geliştirdiğinin altını çizdi. Suudi Arabistan özelinde bakıldığında petrol gelirlerinin yüzde 24, ülkenin toplam gelirlerinin ise yüzde 22 oranında düştüğü gözlemlendi. Suudi Arabistan’ın petrol dışındaki gelirlerinin bütçeye katkısının yüzde 2’ye tekabül ettiğini düşündüğümüzde petrol gelirlerine bağımlı bir ülke profili ortaya çıkar. Ajandasında Brent petrolün fiyatını 80-90 dolar olarak hesaplayan Suudi Arabistan için bu tutarlar altında seyreden petrol tutarları, bütçe problemi anlamına gelir.

Bütçe Açığı 14 Milyar Dolara Dayandı

Suudi Arabistan ekonomisinde yaşanan darboğaz ve bütçede yaşanan problemler, aynı zamanda büyük projelerin durmasına da neden oldu. Bütçe dengesine baktığımız zaman giderler 272 milyar riyal, gelirler de 222 milyar riyal olarak belirlendi. Bu noktadaki bütçedeki açığın şu an itibariyle 50 milyar riyale (yaklaşık 14 milyar dolar) dayandığını söyleyebiliriz. Sene başında borçlanma maliyetinin yaklaşık 120 milyar riyal olması beklenirken, şu anda bu rakamın 220 milyar riyale kadar çıktığını söylemek gerekir. Suudi Arabistan Merkez Bankası rezervleri ise 2011 yılından beri en düşük düzeydedir.  

Kamu Yatırım Fonu Bulunuyor

Suudi Arabistan açısından en önemli güvence ise, bugünkü tahmini değeri yaklaşık 320 milyar dolar olan bir Kamu Yatırım Fonu bulunmasıdır. Ayrıca, çoğunluğu devletin elindeki Saudi Aramco şirketini de unutmamak gerekir. Şirketin geçen yılki değeri 1 trilyon 700 milyar dolardı. Bu rakam, Google ve Amazon'un o zamanki değerinin toplamına eşittir. Suudi Arabistan, şirketin çok küçük bir kısmını, sadece yüzde 1,5'ini 25 milyar dolara satarak, tarihin en büyük halka arzını gerçekleştirdi. Koronavirüs salgını ve petrol fiyatlarındaki çöküş, ülkenin veliaht prensinin Vizyon 2030 programının hâlâ ulaşılabilir olup olmadığı konusundaki soru işaretlerini artırdı. Öte yandan, Uluslararası Para Fonu (IMF) Suudi Arabistan ekonomisinin 2020 yılında yüzde 2,3 daralacağını öngörür.

Dr. Öğretim Üyesi Rahmi İncekara